App Store Uygulamaları ve Ücretlendirme

iPhone'un (ve iPod Touch'ın) uygulama pazarı olan App Store, resmen devreye gireli yaklaşık 9 ay oldu ve geçen gün App Store'dan indirilen toplam uygulama sayısı 1 milyara ulaştı. Şu an App Store'da, 13 milyon iPhone ve 17 milyon iPod Touch kullanıcısı tarafından sürekli indirilen 35.000 civarında uygulama bulunuyor.

Şu an için 35.000 olan ve sürekli artan bu uygulamaların dörtte üçünü ise ücretsiz (Free) uygulamalar oluşturuyor. İşte bu ücretsiz ifadesi, yıllardır klasik cep telefonlarını kullanmış ve sadece bağlı bulunduğu operatörle muhatap olmaya alışmış kullanıcıların kafasını karıştırıyor. Bir de Turkcell gibi App Store üzerinden uygulama dağıtmaya başlayan operatörler işin içine girince, bir uygulama indirirken ve kullanırken ne ücretli, ne değil ve kime ne ödeyeceğimiz karmaşaya yol açıyor.

İşte bu yüzden bu yazıda bazı kavramları açıklayayım istedim. Eğer iPhone kullanıyorsanız artık Apple ve bağlı bulunduğunuz operatör olmak üzere iki muhatabınız var demektir. Ayrıca bu iki muhatap cihazın satışı sonrasındaki ücretlendirme konularında tamamen bağımsız hareket eder ve faturalama mekanizmaları tamamen ayrıdır. İsterseniz bu noktayı adım adım biraz daha detaylandıralım:

1) Uygulamanın Ücretlendirilmesi.

App Store'dan ücretli (Paid) bir uygulama indireceğimiz zaman bunun bedelini, Apple ID alırken verdiğimiz kredi kartı üzerinden, sadece Apple tahsil eder. Bu tahsilatın GSM operatörünüz ile hiç bir ilgisi olmaz, hatta haberi bile olmaz. App Store'da üzerinde ücretsiz (Free) yazan bir uygulama indirdiğimiz de ise Apple da doğal olarak kredi kartımızdan herhangi bir bedel düşmez.



Özetle App Store'daki uygulamaların ücretlendirilmesi konusunda tek muhatabımız Apple'dır.

2) Verinin Ücretlendirilmesi.

Bir önceki maddede uygulama bedellerinin Apple tarafından tahsil edildiğini netleştirdik, peki ya bu uygulamayı indirirken veya kullanırken oluşan veri trafiğinin ücretlendirmesi ne olacak? İşte bu noktada devreye siz giriyorsunuz :) Eğer uygulamayı EDGE üzerinden indirirsek bağlı bulunduğumuz GSM operatörümüzün data (veri) tarifesi üzerinden ücretlendiririz. Örneğin eğer 3GB.'lık bir data tarifemiz varsa, uygulamayı EDGE üzerinden indirmek muhtemelen bize ekstra bir fatura çıkarmayacaktır limiti aşmadığımız sürece. Fakat eğer herhangi bir data tarifemiz yoksa uygulamanın büyüklüğüne göre güzel bir faturayla karşılaşmamız muhtemel :)

Bu yüzden çoğu kullanıcı, App Store'dan uygulamaları Wi-Fi üzerinden indirmeyi tercih eder. Wi-Fi üzerinden indirdiğimizde de devreye bu sefer, (Örneğin evdeysek) ADSL servis sağlayıcımız devreye girer. Fakat ADSL veri limitleri şu an için çok daha yüksek ve daha ucuz olduğu için Wi-Fi'dan veri transferleri bizi pek üzmez.

Ayrıca yukarıdaki söylediğimiz herşey internet bağlantısına ihtiyaç duyan uygulamaları kullanırken oluşan veri trafiği için de geçerlidir. Uygulamayı kullanırken internete nasıl bağlandıysak (EDGE veya Wi-Fi) ücretlendirme ona göre olur.

Özetle uygulamaları indirirken veya kullanırken oluşan veri trafiğinin ücretlendirilmesinin Apple ile hiç bir ilgisi yoktur. Kullandığımız bağlantıya göre GSM operatörleri veya İnternet Servis Sağlayıcımız muhatabımızdır.

3) Servisin Ücretlendirilmesi.

Özellikle Turkcell'in son zamanlarda bazı servislerini App Store uygulaması olarak yayınlamasından sonra karşılaştığımız bu tip durumlarda, yukarıda saydığımız maddeler dışında bir de servisin ücretlendirilmesi durumu vardır. Bu tip durumda genelde operatörler uygulamayı App Store'da ücretsiz yayınlar, fakat kullanımından ayrıca ücret alır. Uygulamanın indirilmesi konusundaki ücretlendirmede ise yine ikinci maddedeki kurallar geçerli olur.

Bir tek bazı durumlarda operatörler, servis ücreti aldığı uygulamanın EDGE üzerinden oluşturacağı veri trafiğini ücretsiz yapar. Zaten iPhone uygulaması olarak yararlandığım bir servise para ödüyorsam, bu servisin EDGE üzeriden yarattığı veri trafiğine ayrıca ücret ödemek istemem. Örneğin eğer Turkcell Süper Lig uygulamasındaki gol videolarının EDGE üzerinden yarattığı trafik ayrıca ücretlendiriliyor olsaydı (ki ücretlendirilmiyor), hem Goller Cepte servisine hem de videoların yarattığı veri trafiğine para ödüyor olurduk. Hele bir de abone olduğumuz takımın maçlarında bir sürü gol olduğunu düşünün :)

Sonuç olarak eğer EDGE üzerinden internete bağlantı için güzel bir data paketiniz/tarifeniz yok ise ne uygulamayı indirirken ne de kullanırken EDGE bağlantısını tercih etmeyin, sadece Wi-Fi bağlantısını kullanın. Sonradan "Ben ücretsiz diye bir uygulama indirdim, sonra yüklü bir fatura ile karşılaştım" demeyin.

Not: EDGE konusunda detaylı bilgi almak isteyenler daha evvel paylaştığımız iPhone ve EDGE Sorunları başlıklı yazımıza bir göz atabilirler.

iPhone ve EDGE Sorunları

Türkiye'den kontratlı iPhone alan kullanıcıların haricindeki kullanıcıların bir çoğu EDGE nedeniyle gelen faturalardan muzdarip oluyorlar. Kontratlılar hariç diyorum çünkü Türkiye'den kontratlı iPhone 3G alınca Turkcell 3.000MB, Vodafone da tarifesine göre 150MB, 350MB, 750MB ve 1.500MB'lık aylık EDGE paketleri veriyor. Cihazını yurt dışından getirten veya yurt içinden kontratsız alıp da EDGE paketi almayanlar ya da doğru paketi seçemeyenler ise sıkıntı yaşıyor.

Bu sıkıntılar da genel olarak aşağıdaki nedenlerden kaynaklanıyor:

a) EDGE teknoloji ve ücretlendirilmesi tam olarak bilinmiyor ve ADSL, kablo internet gibi karasal internet teknolojilerine benzetiliyor. Dolayısıyla ADSL gibi ucuz sanılıyor.
b) Çoğu kullanıcı iPhone'un hala bir cep telefonu olarak görüyor. Halbuki iPhone, cep telefonu özelliği de olan bir cep bilgisiyarı ve tam bir internet cihazı. Dolayısıyla internet = yüksek veri trafiği.
c) Bazı kullanıcılar veri trafiğini hala telefon görüşmelerinde olduğu gibi süreyle hesaplamaya veya SMS'de olduğu gibi sayarak yani "tık" hesabıyla ölçümlemeye çalışıyor.
d) GSM operatörleri EDGE konusunda yeterli bilgilendirme yapmıyor ve bu konuda gerekli önlemleri yeterince almıyor.

Aslında EDGE sorunu, geçen sene yurt dışından iPhone getirten kullanıcılar ile ortaya çıkmaya başlamış ve o zamanlar iPhone Uygulamaları ve EDGE Trafiği başlıklı bir yazı yazmıştım. Türkiye'de de resmen iPhone satışı başlayınca EDGE ile sorun yaşayanların sayısı tekrar artmaya başladı dolayısıyla bu konuyla ilgili bilgileri bir tazeleyelim istedim. Yazının kolay anlaşılabilir olması için de soru cevap şeklinde hazırladım. Lakin yazı bir türlü bitmek bilmedi :) Tekrar tekrar aynı sorular sorulmasın diye tüm sorulara cevap verecek bir yazı yazacağım diye de pazar günüm gitti :) Umarım faydası olur.

1) EDGE tam olarak nedir?
EDGE, 2G (ikinci nesil) diye adlandırılan GSM şebekeleri için geliştirilmiş veri iletişim teknolojisidir. Aslında bu teknolojinin temeli GPRS diye adlandırılan, EDGE'e göre çok daha yavaş olan bir veri iletim teknolojisine dayanır. GPRS'de ortalama veri iletim hızı 40Kbit/sn. iken, EDGE'de 200Kbit/sn.'dir. Günümüzde çoğu baz istasyonu EDGE'i desteklediğinden, genelde hep EDGE bağlantısı kullanılır.

2) EDGE'in, Wi-Fi'dan ne farkı var?
EDGE bizi, SIM kartımızın bağlı bulunduğu GSM operatörünün baz istasyonları üzerinden direk internete bağlar. Fakat Wi-Fi bağlantısının arkasında herhangi bir ISS (İnternet Servis Sağlayıcı) olabilir. Örneğin evimizdeki kablosuz ADSL modemimiz, işyerimizdeki veya alışveriş merkezlerindeki kabolosuz internet cihazları buna en güzel örnektir. Dolayısıyla iPhone'daki Wi-Fi bağlantısının ücretlendirmesinin, cihazda takılı olan SIM kart ile yani GSM operatörü ile bir ilgisi yoktur.

3) EDGE'in ücretlendirilmesi nasıldır?
iPhone sayesinde ilk defa EDGE kullanmaya başlayan bir çok kişi bu noktada büyük şok yaşamaktadır. Çünkü standart EDGE ve GPRS ücreti, eğer özel bir paket/tarife kullanılmıyorsa 1MB.'ı vergiler dahil yaklaşık 2YTL/60 kontör gibi çok fahiş bir miktardır. Yani özel bir internet paketi/tarifesi almadan 100MB.'lık bir veri kullandığımızda ay sonunda 200 YTL'lik bir fatura ile karşılaşmamız gayet doğaldır :) Halbuki 100MB.'lık bir paketin aylık ücreti 9 YTL'dir. Dolayısıyla EDGE, aylık bir internet paketine abone olunduğunda, standart tarifesine kıyasla çok pahalı değildir.

Not: Yukarıdaki rakamlar üç aşağı beş yukarı operatörden operatöre farklılık gösterebilir.

GSM Operatörlerinin GPRS/EDGE Tarifeleri:

http://www.turkcell.com.tr/bireysel/tarifeler/hazirkart/mobilinternet
http://www.turkcell.com.tr/bireysel/tarifeler/faturali/mobilinternet
http://www.vodafone.com.tr/Tarifeler/tarifeler.hesapli_internet.php
http://www.avea.com.tr/tr/sta/bireysel/...

Ayrıca aşağıda Turkcell ve Vodafone'un internet tarifelerinin özet bir şekilde çok güzel anlatıldığı iki adet yazı mevcut:

http://www.mobiletisim.com/haberler/turkcell-mobil-internet-tarifesi
http://www.mobiletisim.com/haberler/vodafone-mobil-internet-tarifesi

4) Standart EDGE ücreti neden bu kadar pahalı?
GPRS ve EDGE aslında veri taşımaya çok müsait olmayan mevcut 2G (ikinci nesil) şebekeler için geliştirilmiş biraz zorlama :) bir teknolojidir. Örneğin bir yandan telefon görüşmesi yaparken bir yandan EDGE/GPRS kullanılamaz. Ülkemizde yıllardır ertelenen 3G teknolojisinin geliştirme sebebi de aslında 2G şebekelerinin veri taşımaya çok uygun olmayışıdır. Yıllarca çok az sayıda abone kullandığı için de, standart GPRS/EDGE tarifesi ilk çıktığından bu yana çok pahalıdır. EDGE bu aralar çok rağbet görmesine rağmen GSM operatörleri standart ücretleri kendi başlarına (TK'nın onaylaması gerekiyor) indiremedikleri için de fiyatları kolayca değiştirememektedirler ve ancak özel paketler/tarifeler çıkarabilmektedirler.

5) Paket aşım ücretleri de standart tarife üzerinden mi hesaplanıyor?
Hem Evet hem Hayır. Aslında bu operatörden operatöre değişiyor. Bu yüzden en doğru bilgiye yukarıda paylaştığımız linklerden ulaşabilirsiniz.

6) Limitli ADSL tarifelerinde sadece indirilen veri ücretlendiriliyor, GPRS/EDGE tarifelerinde benzer bir durum var mı?
Maalesef hayır. GPRS/EDGE ücretlendirilmesinde sadece indirilen (download) veri değil, gönderilen (upload) veri de ücretlendirilir. Bu yüzden GPS/EDGE trafiği hesaplanırken hep alınan ve gönderilen verinin toplamı baz alınır.

7) iPhone'da ne kadar EDGE trafiği olduğunu görmenin bir yolu var mıdır?
Evet. "Ayarlar -> Genel -> Kullanım" menüsünün en altında yer alan Hücresel Ağ Verisi başlığı altında, Son Sıfırlama tarihinden itibaren oluşan trafik Gönderilen ve Alınan cinsinden gösterilmektedir. Bu iki değerin toplamı EDGE trafiğinizi göstermektedir.

ÖNEMLİ NOT: GSM operatörleri EDGE/GPRS trafiğini hesaplarken, baz istasyonlarında ayrıca oluşan çok düşük orandaki header paketlerini de dahil edebilirler. Dolayısıyla yukarıdaki değerler ile faturanıza yansıyan değerler arasında ufak da olsa fark olabilir.

Bu arada bu değer aylık değildir ve son sıfırlamadan itibaren cihazın kendi üzerinde tuttuğu bir bilgidir. Eğer her fatura kesim tarihinde bu değeri sıfırlarsanız, bir sonraki fatura kesiminizde, operatörünüzün size kullandığınızı söylediği veri miktarı ile karşılaştırmada kullanabilirsiniz.
Bir de eğer Son Sıfırlama değeri boş ise, bu da son "Restore" işleminden bu yana istatistiklerin sıfırlanmadığını gösterir.

Aylık kalan paket miktarını öğrenmek için de, ya bağlı bulunduğunuz Müşteri Hizmetlerini aramanız, ya da operatörünüzün web sitesindeki online işlem merkezinden kontrol etmeniz gerekmektedir. Bazı operatörler de SMS yoluyla paketinizden kaç MB kaldığını yollamaktadır. (Örneğin Turkcell'de KALAN MB yazıp 2260'a SMS atabilirsiniz.)

8) Wi-Fi'yı kapattığımda ya da kapsam alanı dışında çıktığımda otomatikman EDGE devreye giriyor. EDGE'in otomatik olarak devreye girmesini istemiyorum, buna nasıl engel olabilirim?
iPhone'da birincil internete çıkış noktası Wi-Fi'dır ve kapatmak için bir seçenek bulunur. Fakat EDGE için böyle bir seçenek bulunmamaktadır. EDGE'i kapatmanın kapatmanın resmi olarak 2 yolu bulunmaktadır:

* Müşteri Hizmetlerini arayarak EDGE'i kapattırmak. Bu EDGE'i kapatmanın en garanti yöntemidir. Fakat Wi-Fi bağlantısının olmadığı ve internete bağlanmak istediğiniz acil durumlarda çok pratik değildir. Çünkü tekrar açtırmak için yine Müşteri Hizmetlerini aramak gerekmektedir.

* APN ayarını değiştirmek. Mobil cihazlar EDGE üzerinden internete bağlantı için her operatörde farklı olan APN ayarlarını kullanırlar. Eğer bu APN ayarını değiştirirseniz cihazınızı EDGE üzerinden internete çıkamaz. APN tanımı da "Ayarlar -> Genel -> Ağ -> Hücresel Veri Ağı" menüsünden değiştirebilir. Turkcell için "internet" olan bu değeri örneğin "internetyok" olarak değiştirirseniz (sol alttaki ekran görüntüsü) cihazınız EDGE üzerinden internete çıkamayacaktır. (sağ alttaki ekran görüntüsü)



EDGE kullanılmak istendiğinde ise APN ayarını tekrar "internet" yapmak yeterlidir. Bu arada bir dönem Turkcell ve Vodafone kullanıcıları (Türkiye'de iPhone 3G'nin resmi satıcısı oldukları için) otomatik tanımlanan APN ayarını değiştiremiyorlardı. Fakat Apple'ın geçenlerde yayınladığı bir güncelleme ile bu ayar tekrar değiştirilebilir oldu. Detaylı bilgi için lütfen bu yazımıza göz atınız.

9) EDGE'i kapatmama rağmen üst tarafta "E" harfi hala gözüküyor? Bu hala EDGE üzerinden internete çıkabilir miyim demek?
Hayır. "E" harfi, EDGE'iniz kapalı olsa dahi gözükebilir. Bu harfin gözükmesi kesinlikle Wi-Fi bağlantısının devrede olmadığını gösterir ama EDGE'in devrede olup olmadığını göstermez. EDGE'i test etmenin en iyi yolu Safari'de bir web sitesine girmeye çalışmaktır. Site açılmıyorsa EDGE'iniz devre dışı demektir.

10) EDGE'i, Wi-Fi gibi kolayca kapatıp açmanın bir yolu yok mu?
Aslında var, fakat bunun için cihazınızı önce, Apple tarafından pek onaylanmayan jailbreak işleminden geçirmeniz, ardından da BossPrefs denen uygulamayı yüklemeniz gerekiyor. BossPrefs EDGE'i kolayca kapatma imkanı veriyor fakat bir çok kişi BossPrefs ile bazen EDGE'in düzgünce kapanmadığını söylüyor. Lütfen jailbreak ile ilgili daha evvel paylaştığımız bu yazımıza bir göz atın.

11) Kontörlü hattım var ve internet paketim yok. EDGE üzerinden Safari kullanarak sadece bir sayfayagirdim, buna rağmen bir sürü kontörüm gitti. Bu normal midir?
Hem EVET hem HAYIR. Sorun operatörünüzden de kaynaklanıyor olabilir, ya da siz de gerçekten çok fazla veri trafiği yaratan bir siteye girmiş olabilirsiniz. EDGE ücretlendirmesi süre, tıklama ya da istek baz alınarak yapılmaz. Baz alınan tek bir şey vardır o da alınan ve gönderilen veri miktarıdır. Aslında kendiniz de yukarıda 7. maddede bahsettiğimiz Hücresel Ağ Verisi ekranını kullanarak ne kadarlık bir veri trafiğini oluştuğunu ve kaç kontörünüzün gideceğini hesaplayabilirsiniz. Örneğin ben bu yazı için EDGE'den sadece www.milliyet.com.tr'ye girerek bir deneme yaptım. Tabii önce İstatistikleri Sıfırla seçeneğini kullanarak raporu sıfırladım ve sayfaya girdikten sonra aşağıdaki sonucu elde ettim:



Gördüğünüz gibi yaklaşık 1.7 MB.'lık veri trafiği oluştu sadece bir web sayfası ile. Benzer şekilde hangi web sitesine girerseniz girin benzer bir tablo oluşacaktır. Çünkü günümüzdek web sitelerinin çoğunda bol bol resimler kullanılır ve bu resimlerin boyutları kaliteli olmaları için yüksek tutulur. Bir tek iPhone'a özel hazırlanmış web sitelerindeki ya da iPhone uygulamalarının veri trafiği daha düşük olacaktır.

12) EDGE'im açık ama ben bir herhangi bir uygulama çalıştırmamama rağmen kontörlerim gidiyor, bu normal midir?
App Store'dan yüklediğiniz uygulamalar, kapalı iken kendiliğinden internete kesinlikle bağlanamaz fakat iPhone'un Mail gibi bazı temel uygulamaları ayarını değiştirmediğiniz sürece düzenli aralıklar ile internete bağlanabilir. Örneğin "Ayarlar -> Yeni Verileri Al" menüsündeki ayarlar aşağıdaki gibi değil ise Mail uygulamanız yaptığını ayara göre düzenli olarak internete bağlanıp yeni mail var mı diye kontrol edecektir.

"Anında İlet" seçeneği kapalı ve "Alma" seçeneği de "Elle" ayarında olduğu sürece siz Mail uygulamasını çalıştırmadığınız sürece cihazınız durduk yere internete bağlanmaz.

Bir de jailbreak'li cihazlara yüklenebilen Apple'ın onayından geçmeyen bazı uygulamalar kendiliğinden internete bağlanabilir.

13) Normalde internet bağlantısına ihtiyacı olmayan bir uygulamayı çalıştırdığımda bile EDGE trafiği oluşuyor, bu normal midir?
Evet normaldir. Çünkü hangi uygulamanın internete bağlanıp hangisinin bağlanmayacağını biz bilemeyiz. Bazı uygulamalar reklam, istatistik, vs. amaçlı internet bağlantısı yapmaktadırlar. Daha detaylı bilgi için bu konu ile ilgili daha evvel yazdığımız iPhone Uygulamaları ve Veri Trafiği başlıklı yazımıza mutlaka göz atın.

14) EDGE paketim/tarifem olmasına rağmen yurt dışına çıktığımda farklı bir tarifeye tabii olduğum söyleniyor, bu doğru mudur?
Maalesef doğrudur. Tüm operatörlerde mevcut tarifeler hep yurt içinde geçerlidir. Yurt dışı ücretlendirmeleri her zaman çok daha pahalıdır. Yurt dışında EDGE üzerinden internete bağlanma ihtiyacınız var ise mutlaka önce müşteri hizmetlerini arayıp uygun bir yurt dışı tarifesi seçin. Hiç kullanmayacaksanız da yanlışlıkla EDGE'e bağlanmamak için aşağıdaki ekran görüntüsündeki gibi "Ayarlar -> Genel -> Ağ" menüsündeki Uluslararası Dolaşım (Roaming) seçeneğinin kapalı olduğundan emin olun.

Yoksa korkunç bir fatura ile karşılaşabilirsiniz :)

15) Son olarak tüm yazdıklarınızı okudum ama hala EDGE kullanma konusunda kararsızım, siz ne önerirsiniz?
Eğer iPhone ile her dakika internete bağlanma ihtiyacınız yok ise, evde ve işyerinde Wi-Fi bağlantınız var ise bir EDGE paketi almanız bence gerek yok. Fakat acil durumlarda kolayca kullanabilmek EDGE'nizi 8. maddede anlattığım şekilde APN ayarını değiştirerek kapatın. Böylelikle lazım olduğunda kolayca açarsınız.

Eğer sık sık internete girme ihtiyacınız oluyor (örneğin mail kontrolü için) ama çok fazla veri trafiği yaratan uygulamalar kullanmadığınızı düşünüyorsanız 100Mb.'lık bir paket almanızda fayda var. Fakat yine de 8. maddede anlattığım gibi APN'den EDGE'i kapatıp, lazım oldukça açmak mantıklı olabilir.

Eğer ben bir internet canavarıyım sürekli internet kullanıyorum diyorsanız o zaman mutlaka en az 1GB'lık bir paketiniz/tarifeniz olsun.

Fakat hangi paketi kullanırsanız kullanın arada bir 7. maddede anlattığımız yöntemi ya da bağlı bulunduğunuz GSM operatörünün sunduğu imkanları kullanarak ne kadar veri kullandığınız kontrol ediniz.

Ayrıca 1834 iPhone kullanıcısının katıldığı "Internete erişim için hangi EDGE paketini/tarifesini kullanıyorsunuz?" başlıklı anketimizin sonuçlarını da aşağıda paylaştım. Görüldüğü gibi kullanıcıların %25'i EDGE'lerini sürekli kapalı tutuyor.

Resmi büyütmek için lütfen üzerine tıklayınız.

iPhone Uygulamaları ve Veri Trafiği

Özellikle bir data paketi olmadan iPhone'daki EDGE bağlantısı üzerinden internete çıkan kullanıcıların en büyük şikayetlerinden biri de, iPhone'un durduk yere internet bağlantısı yapması. Aslında iPhone'da hiç bir zaman durduk yere bir internet erişimi olmaz. iPhone'daki her uygulamanın internete bağlanmasının bir nedeni vardır. Bu nedenleri de 3 ana grupta toplayabiliriz:

1) Doğası Gereği. Mail, Safari, vs. gibi bir çok iPhone uygulamasının çalışması için internet bağlantısı şart olduğu için bu uygulamaların internete bağlanması gayet doğaldır :) Mail gibi bazı uygulamalar da eğer manuel'e çekmemişsek, arka planda çalışarak bizim talebimiz olmadan belli sürelerde internete bağlanabilir.

2) Lokasyon Bilgisi. iPhone'un en önemli özelliklerden biri olan lokasyon bulma servisi, GPS kullanımında dahi internet bağlantısına ihtiyaç duyar. Lokasyon bilgisi için de illa Harita (Maps) uygulamasının çalışması gerekli değildir. Diğer uygulamalar da açılışlarında, kullanıcıdan onay alarak lokasyon bilgisini kullanmak isteyebilirler. Bir uygulamaya da birden fazla lokasyon için onay verdiğimizde artık bir daha sormadan internete de bağlanıp lokasyonumuzu hesaplayacaktır. Örneğin iPhone'un kendi orijinal uygulaması bile aşağıdaki gibi fotoğraf çekerken bu izni sorabilir.

3) Reklam ve İstatistik. Normalde çalışması için hiç internete ihtiyacı olmayan App Store uygulamaları dahi reklam gösterebilmek için ya da uygulamanın kullanım istatistiklerini toplayabilmek için internet bağlantısı yapabilirler. Bu bağlantı uygulamaların ilk açılışında veya ortasında da olabilir.

Kullanıcılar Wi-Fi'dan bağlı iken, çok ekonomik olması nedeniyle yukarıdaki internet bağlantılarını hiç dert etmezler. Lakin EDGE'den bağlanan fakat uygun bir data paketi/tarifesi olmayan kullanıcılar için yukarıdaki bağlantılar büyük sorun teşkil etmektedir. Özellikle "Ben internete bağlanmak istemedim ki" diyen kullanıcılar için.

Bu yüzden de iPhone kullanıcıları arasında giderek büyüyen "iPhone kendi kendine internete bağlanıyor" şeklindeki şehir efsanesini hep birlikte sonlandıralım. Bunun için de, geçen sene 1.1.x versiyonlu iPhone'lar için yazdığımız fakat halen geçerli olan "iPhone'da Wi-Fi ve Proxy Ayarları" başlıklı yazıdaki proxy kavramından yararlanacağız. Kabaca özetlersek; cihazımızdaki tüm internet trafiğini, bilgisayarımıza kuracağımız bir proxy uygulamasına yönlendirerek, iPhone'daki uygulamaların internetteki hangi sitelere bağlandığını raporlayacağız. Bu da birkaç farklı işlemden oluştuğu için tüm yapılması gerekenleri adım adım yazmaya çalıştım. Bu noktada hemen bir hatırlatma yapmakta fayda var, aşağıda anlatılanlar çoğu iPhone kullanıcısı için epey teknik kaçabilir, bu yüzden ilginizi çekmezse hiç uğraşmayın derim :)

Öncelikle bu işlem için bilgisayarımızın ve iPhone'umuzun aynı anda bağlanabildiği ortak bir Wi-Fi bağlantısına ihtiyaç oluyor. Bir de bilgisayarımıza kurmak için ücretsiz ve basit bir proxy uygulamasına. Ben bu yazıyı hazırlarken bu linkten indirilebilen CCProxy uygulamasını kullandım.

1) iPhone'umuzu yönlendireceğimiz için öncelikle bilgisayarımızın yerel IP adresine ihtiyacımız olacak. Bu IP adresini Windows'ta bulmanın en kolay yolu Başlat'a (Start) tıkladığımızda açılan menüdeki alttan üçüncü seçenek olan Çalıştır'a (Run) aşağıdaki ekran görüntüsünde olduğu gibi cmd /K ipconfig komutunuz yazıp "Enter" tuşuna basmak.

Büyütmek için lütfen resmin üzerine tıklayınız.

Ardından açılan siyah renkli komut satırındaki IP Address değerini not alıyoruz. Daha sonra iPhone'umuzda bir IP'yi kullanacağız.

Büyütmek için lütfen resmin üzerine tıklayınız.

Benim bilgisayarımda bu IP değeri 192.168.2.4 olarak çıktı. Bu lokal IP adresleri genelde 192.* veya 10.* ile başlar ve bilgisayarımızı kapatıp açtığımızda değişebilir.

2) Bilgisayarımızın IP adresini tespit ettikten sonra daha evvel indirip kurduğumuz CCProxy uygulamasını çalıştırıyoruz. Uygulama açıldığı gibi "Start" modunda olduğu için ayrıca başlatmamıza gerek kalmıyor.

Uygulamayı çalıştırdıktan sonra tek yapmamız gereken üst menüdeki "Monitor" seçeneğine tıklayıp raporlama ekranını açmak. iPhone'umuzu da bu uygulamaya yönlendirdikten sonra bu monitör ekranında bağlandığımız siteler listelenmeye başlayacak.

3) Bilgisiyarımızdaki ayarları yaptıktan sonra da iPhone'da "Ayarlar (Settings) -> Wi-Fi" menüsüne girip, bağlı olduğumuz Wi-Fi ağının en sağındaki ">" tuşuna tıklıyoruz.

Ardından karşımıza DHCP başlıklı bir ekran çıkıyor. Normalde bu ekranın en altında proxy ayarımızı yapacağız. Fakat bu ayara geçmeden yukarıda sağdaki ekran görüntüsünde olduğu gibi iPhone'umun aldığu IP adresinin (192.168.2.2), bilgisayarımdan not aldığımla (192.168.2.4) benzer olduğundan emin oluyorum. IP adreslerinin ilk üç basamağının (192.168.2.*) aynı olması doğru IP adreslerini aldığımı ve iPhone'umun bilgisayarımı görebileceği anlamına geliyor.

Proxy ayarlarını yapmak için de aşağıdaki ekran görüntüsündeki gibi "Http Proxy" seçeneğini Kapalı (Off) konumundan, Elle (Manual) durumuna getirip Sunucu (Server) alanınan bilgisayarımızın IP adresini, Kapı (Port) alanına da proxy uygulamamızın portunu giriyoruz. (CCProxy uygulamasının portu: 808)

ÖNEMLİ NOT: Testlerimizi yapıp işimiz bitince bu proxy ayarını tekrar "Kapalı" konumuna getirmemiz gerekiyor. Eğer unutursak bilgisayarımızdaki proxy uygulaması kapandığı anda iPhone'umuzdan internete çıkamayız.

4) Tüm ayarları yaptığımız için artık iPhone'umuzdaki tüm internete bağlantı istekleri bilgisayarımızdaki proxy uygulamasından geçecek ve biz de aşağıdaki gibi Monitor ekranından bu istekleri izleyebileceğiz. (Bilgisiyarınızda firewall uygulaması var ise iPhone'un bağlanmasına izin vermeyebilir.)

Ben test için sırasıyla Kamera, Hava Durumu, Borsa, Harita ve en sonunda da daha evvel tanıttığımız ve oyunun çalışması için normalde internet bağlantısına ihtiyaç duymayan ama reklam, vs. için internete bağlanan TapDefense uygulamasına girdim. Tüm bağlantı raporları aşağıda :)

Büyütmek için lütfen resmin üzerine tıklayınız.

Görüldüğü gibi test için kullandığım tüm uygulamalar internete bağlanıyor. Apple'ın kendi geliştirdiği, iPhone ile hazır gelen uygulamalar hep http://iphone-wu.apple.com/... başlayan adreslere bağlanıyorlar. Lokasyon bilgisi için de bağlanılan adres iphone-maps.apple.com. Listenin en altındakiler de TapDefense'e ait :)

Benzer yöntemi siz de kullanarak cihazınızdaki hangi uygulamaların internete bağlandığını kontrol edebilirsiniz. Hatta cihazınızda hiç bir uygulamayı çalıştırmadan bir süre bekletin bakalım internet bağlantısı gerçekleşecek mi? Unutmayın uygulamalar internete bağlanmak için Wi-Fi, EDGE ayrımı yapmaz :) Eğer bir uygulama Wi-Fi'dayken internete bağlanıyorsa, EDGE'de iken de bağlanacaktır.

Tekrar hatırlatmakta fayda var :) Denemelerinizi yaptıktan sonra iPhone'unuzun Wi-Fi ayarındaki Proxy'i kapatmayı unutmayın :)

Turkcell EDGE APN Ayarı Tekrar Değiştirilebilir Oldu

Apple yazılım güncellemelerini ve duyurularını genelde Cuma günleri yapar. Bu sabah da yabancı bir sitede, Apple'ın Amerika'daki GSM operatörlerinden biri olan AT&T için bir güncelleme yayınladığını okuyunca, acaba bizde de varmıdır deyip az iTunes'ta önce "Check For Update" tuşuna bastım :) Ardından Turkcell için benzer bir güncelleme olduğunu gördüm.

Apple, her ülkede iPhone satışı için resmen anlaştığı operatörler ile ilgili ayarları "Carrier Settings" ismini verdiği ayrı konfigürasyonda tutuyor. Dolayısıyla bu ayarlarda bir değişiklik olduğunda yukarıdaki ekran görüntüsündeki gibi "An update to the carrier for your iPhone is available. Would you like to download it now?" gibi bir mesaj çıkıyor. Bu mesajın çıktığı ekranda "Download and Update" seçeneğine tıkladığımız anda da operatörümüze ait konfigürasyon değişiyor.

ÖNEMLİ NOT: Cihazının versiyonu 2.2.1'den düşük olanlara iTunes muhtemelen öncelikle 2.2.1 güncellemesini soracaktır. Bu yüzden bu konularda tecrübeli değilseniz 2.2.1 update'ini yapmayın. Örneğin cihazınızı yurt dışından getirttiyseniz kilitlenebilir. 2.2.1 güncellemesi ile ilgili detaylı bilgi için lütfen bu yazıyı okuyunuz.

Ne değişti diye merak ediyorsanız ben şu an için bir tek daha evvelden değiştirilebilir olan, fakat Turkcell'in resmen iPhone satışının başlamasıyla kapanan APN ayarları seçeneğinin tekrar değiştirilebilir olduğunu gördüm. Dolayısıyla bu güncellemeden sonra artık "Ayarlar (Settings) -> Genel (General) -> Ağ (Network)" menüsüne girdiğimizde Hücresel Veri Ağı (Cellular Data Network) seçeneğinin tekrar aktif olduğunu görüyoruz.

Hücresel Veri Ağı'na tıkladığımızda da aşağıdaki gibi Turkcell'e ait apn tanımı hazır tanımlanmış bir şekilde "internet" olarak gözüküyor.

Eğer bu değeri değiştirirsek, örneğin "internet1" yaparsak EDGE üzerinden internete çıkamayız. Bu da demektir ki özellikle jailbreakli olmayan cihazlarda EDGE'i kapatmak için Müşteri Hizmetlerini aramamız gerek yok. Açıkçası bu EDGE kapatmanın en pratik ve güvenli yoludur. EDGE lazım olduğunda bu değeri tekrardan "internet" yaparak internete EDGE üzerinden bağlanılabilir.

Bu arada EDGE'i kapatabilmek kontratsız iPhone kullanıcıları çok önemliydi. Kontratlıların aylık 3 GB gibi gayet yüksek bir data limiti olduğu için kapatmaya gerek olmadan, rahatlıkla EDGE üzerinden internete çıkabiliyorlardı. Fakat özellikle kontörlü veya aylık 100 MB'lık paket alanlar için EDGE'in bu şekilde kapatılabilir olması gayet iyi oldu. Çünkü iPhone, Wi-Fi bağlantısı bulamadığı anda otomatik olarak EDGE bağlantısına geçtiğinden uygun bir data paketi olmayanlar yüksek faturalarla karşılaşabiliyorlardı.

Vodafone da Türkiye'de Apple ile anlaşmalı iPhone sattığından, Vodafone hatlı cihazlarda da bu apn ayarı kapalıydı. Hattım olmadığı için deneyemedim ama bir okuyucumuz tecrübe eder de bizimle paylaşırsa seviniriz. Avea müşterilerinin ise bu apn tanımı baştan beri değiştirilebilir durumda, bu yüzden onların böyle bir derdi yok :)

ÖNEMLİ NOT : Yukarıdaki güncellemeyi 2.2.1 versiyonlu jailbreaksiz iPhone 3G cihazımda yaptım. Jailbreakli iPhone 2G'yi eşim kullandığı için henüz cesaret edip deneyemedim :) Bu yüzden cihazını yurt dışından getirtmiş olanlar hemen acele etmesinler. Eğer birileri sorunsuz güncelleme yapıp bizimle paylaşırsa burada yayınlarız.

iPhone'la Bağlantı Hızınızı Ölçün

İnternetin yavaş ve pahalı olduğu yılları hatırlayanlar, kullanıcıların sürekli bağlantı hızlarını da ölçtüklerini de hatırlayacaktır. O yıllarda açıkçası ben de bilgisayarımı her açtığımda mutlaka bir hız testi yapardım. İnternet bağlantısının çok yavaş olduğunu gördüğüm anda da bilgisayarımı kapatırdım :)

Çok şükür artık eğer EDGE bağlantısını saymazsak internete bağlanmada pek hız sorunumuz yok. Fakat yine de arada sırada uygulamalarımız yavaşladığında, bunun cihazın işlemcisinden mi yoksa internet bağlantımızdan mı olduğunu kontrol etme ihtiyacımız oluyor. İşte bu kontroller için de "Speed Test" ismindeki uygulamalar kullanılıyor. App Store'da bu konuda da başarılı iki adet uygulama bulunuyor.

İlk tanıtacağımız ve benim en eçok beğendiğim ilk uygulama "Speedtest". Speedtest'in en sevdiğim özelliği EDGE, Wi-Fi ve 3G testlerini ayrı ayrı saklaması ve raporlaması. Tabii bir de ücretsiz olması.

Speedtest'in kullanımı da oldukça kolay. Uygulamayı açtığımız gibi ekranın altındaki "Start the Test!" seçeneğine dokunarak hız testimizi başlatıyoruz. Yaklaşık 30 saniyede önce indirme (download) ardından da yükleme (upload) testi yapılıyor. Ekrandaki AVG değeri ortalama hızımızı, MAX değeri de maksimum hızımızı gösteriyor. Latency değeri de milisaniye cinsinden cihazımızla test için kullanılan sunucu arasındaki geçikmeyi gösteriyor. History ekranı da o ana kadar yaptığımız tüm test sonuçlarını gösteriyor. Bir de Wi-Fi testinin sonucunda, bağlantımızın bize özel mi (Private) yoksa halka açık mı (Free) olduğu soruluyor.

Yukarıdaki ekran görüntüsündeki Wi-Fi testini evdeyken, 2Mbit'lik (2048Kbit) ADSL bağlantısı üzerinden gerçekleştirdik. Bazılarınızın aklına "Neden iPhone'daki test sonucunda maksimum 1300Kbit değeri çıktı o zaman?" sorusu gelebilir. Internet Servis Sağlayıcılarının satışlarda kullandıkları hızlar teorik hızlardır ve pratikte o hızlara asla erişemeyiz. Örneğin benim bilgisayarımda şu ana kadar maksimum gördüğüm hız 1600Kbit. Bir de iPhone'un işlemci gücünün bilgisayarlarımıza göre daha düşük olduğu gerçeğini de katar isek, iPhone'da elde edeceğimiz hızlar daha düşük çıkacaktır her zaman.

Yukarıda solda yer alan hız testi sonucunu da EDGE bağlantısında iken aldık. Umarım çoğu iPhone kullanıcısının "EDGE'in hızı ne kadar?" sorusuna da cevap bulmuşuzdur. Ben şahsen EDGE bağlantısındayken indirme (download) hızının 200Kbit'i geçtiğini açıkçası hiç görmedim. Fakat yakında ülkemizde de göreceğimiz 3G bağlantısı ile, hızımızın EDGE'e göre en az 10 kat hızlanacağı da sağ üstteki ekran görüntüsünde açıkça görülüyor.

Speedtest uygulamasının ücretsiz lakin reklam gösteren versiyonunu bu linkten, reklam göstermeyen ve 1.99$'a satılan versiyonunu da bu linkten indirebiliyoruz.

Bir de App Store'da benzer işi yapan, hız testleri konusunda çok popüler olan Speedtest.net'e ait bir uygulama daha mevcut. Speedtest.net'in en güzel özelliği test için kullanılan sunucunun hangi ülkede olduğunu, ekranın sağ üst köşesinde göstermesi. Çünkü yurt içi ile yurt dışındaki sunucular ile yapılan testler doğal olarak farklı sonuçlar veriyor.

Speedtest.net uygulamasını da bu linkten indirebiliyoruz. Bir de bu tip testlerden doğru sonuçlar alabilmemiz için, o an kullandığımız internet bağlantısını başka uygulamaların kullanmıyor olması gerekiyor. Yoksa test sonuçları yanıltıcı olabiliyor.

Not: Eğer yukarıdaki uygulamalarından birini kullanıp da, 2Mbit (2048Kbit) üzerinde bir download hızına erişen olursa lütfen yorum olarak girsin. Bakalım rekor kimde olacak :) Hatta ekran görüntüsü linki yollarsanız çok daha güzel olur.

Uçak Modundayken Kablosuz Bağlantıyı Açmak

Bildiğiniz gibi jailbreak işleminden geçmemiş iPhone'larda telefon ve EDGE özelliğini kapatmak kolay değil. Fakat bazen telefon özelliğini devre dışı bırakıp sadece Wi-Fi'dan internete çıkacak şekilde cihazı ayarlama ihtiyacı ortaya çıkıyor.

Bu da genelde App Store'dan yüklediğimiz, internet bağlantısına ihtiyaç duyulan uygulamalarda ortaya çıkıyor. Örneğin çok sevdiğiniz ve arada kesinlikle kesintiye uğramasını istemediğiniz fakat internet kullanan bir oyun oynuyorsunuz. Tam da oyunun en heyecanlı bir yerinde telefon çaldı. Bu durumda tüm uygulamalar otomatik olarak kapanır. Çoğu uygulamada da kaldığı yerden devam etme özelliği olmadığı için uygulamayı tekrar açtığınızda ilk durumdan başlanır.

İşte yukarıdaki durumla karşılaşmamak için, SIM kartı çıkarmadan telefon özelliğini devre dışı bırakıp sadece Wi-Fi'yı açmanın da bir yolu var. Bildiğiniz gibi iPhone'da "Airplane Mode" (Uçak Modu) diye tabir edilen, tek tıkla tüm kablosuz (Telefon, EDGE, Wi-Fi, vs.) bağlantıları kapatan bir seçenek mevcut.

"Settings" menüsü altında yer alan bu seçenek sayesinde, uçak veya otobüs yolculuklarında cihazımızı tamamen kapatmamıza gerek kalmadan gücenli bir şekilde seyahat edebiliyoruz. Lakin Uçak Modu "ON" konumundeyken, Wi-Fi'yı tekrar açmamıza izin veriyor:

Dolayısıyla cihazımızın Telefon ve EDGE/GPRS özelliği kapalı iken Wi-Fi bağlantısı açık oluyor. Bu sayede internete çıkabiliyoruz fakat telefonumuz kapalı olduğu için uygulamalarımız kesintiye uğramıyor.

Ben genelde bu özelliği hafta sonları evde internet bağlantısı gerektiren Last.fm ile müzik dinlerken iken kullanıyorum. App Store'dan büyük boyutlu uzun sürecek uygulama indirme, cihazların ayarları ile uğraşma gibi kesintiye uğramak istemediğiniz işlerde de faydalı olabilir. Bu arada Uçak Modunda iken Wi-Fi bağlantısının açılması özelliği iPhone 3G veya 2.0 veya üzeri versiyonlarda çalışmaktadır.

iPhone Configuration Utility

iPhone her ne kadar sadece bireysel kullanıcılara hitap eden kapalı bir kutu gibi gözükse de, aslında kısıtlı da olsa kurumsal firmalar için de bazı imkanlar sunuyor. İşte bu yazımızda, iPhone'un kurumsal kullanımı için Apple tarafından sunulmuş iPhone Configuration Utility ismindeki aracından bahsetmeye çalışacağız. (DİKKAT: Aşağıda anlatılanlar, teknik bilgisi yüksek iPhone kullanıcılarına hitap etmektedir. Lütfen tam olarak ne yaptığınızı bilmeden aşağıda anlatılanları cihazınıza uygulamayın)

Configuration Utility'nin amacı, manuel olarak değiştirmenin zahmetli olduğu bazı temel ayarların bir veya birden çok iPhone'da kolayca ve hızlıca yapılmasını sağlamak. Configuration Utility'i kullanarak, Settings altında bulunan Mail, Wi-Fi, VPN, APN tanımı gibi ayarları önceden hazırlayıp daha sonra da iTunes veya internet üzerinden bu ayarları iPhone'lara yollayıp değişiklikleri yaptırabiliyoruz. Hem de cihazları jailbreak işlemine tabi tutmadan.

Aslında bu konu epey geniş ve iConfiguration Utility'i kullanarak yapılabilecekler yukarıda bahsettiklerimle sınırlı değil. Dolayısıyla bir yazı ile bu aracı anlatmamız mümkün değil. Fakat yine de aşağıda adım adım bu araç yardımı ile iPhone'da APN değişikliğini nasıl yapabileceğinizi paylaşmaya çalışacağız. Özellikle bazı operatörlerce APN ayarlarının otomatik yüklenmesi nedeniyle, APN ayarlarını değiştirmek isteyen kullanıcıların işine çok yarayacağını düşünüyoruz.

Configuration Utility'nin Mac, Mac OS X ve Windows olmak üzere 3 farklı kurulum dosyası bulunuyor. Ayrıca bu aracın kullanımın detaylı bir şekilde anlatıldığı Enterprise Deployment Guide isminde bir doküman da mevcut.

1) Öncelikle bu adresten Windows kurulum dosyasını indiriyoruz ve kurulumu yapıyoruz. Configuration Utility, servis olarak çalışan bir web uygulaması olduğu için, uygulamayı çalıştırmak için bir masa üstü ikonu bulunmuyor. Kurulum tamamlandıktan sonra Configuration Utility servisi otomatik olarak başlıyor. (Eğer başlamamış ise elle başlatmak gerekebilir)

2) Uygulamayı çalıştırmak için Internet tarayıcımızın adres çubuğuna http://localhost:3000 yazıyoruz ve karşımıza bir login ekranı çıkıyor. Kullanıcı adı ve şifre olarak admin yazıp "Login" düğmesine tıklıyoruz.

3) Login'i geçtiğimiz gibi karşımıza ilk olarak General sekmesi çıkıyor. Bu ekranda öncelikle zorunlu olan Name ve Identifier alanlarını doldurmamız gerekiyor. "Name" alanına yapacağımız konfigürasyonla ilgili herhangi bir değer giriyoruz. Identifier alanına da herhangi bir değer girebiliriz. Lakin bu değerin sadece bize has olması lazım. Aynı identifier'a sahip iki farklı konfigürasyon dosyası iPhone'a yüklenemez. Genelde bu tip alanlarda kurumların ya da şahısların web sites adlarının tersten yazılışları kullanılır. Organization ve Description alanlarını boş bırakabiliyoruz.

Gerekli alanları doldurtuktan sonra "Save" düğmesine tıklayıp ayarlarımızı kaydediyoruz.

4) Bu sefer de sağ üst köşedeki "Advanced" sekmesine tıklayıp APN ayarını değiştireceğimiz asıl ekranımıza geçiyoruz. Bu ekranı ilk defa açtığımızda karşımıza aşağıdaki gibi bir "Configure" düğmesi çıkacak.

"Configure" seçeneğine tıkladıktan sonra karşımıza gelen aşağıdaki ekranda APN ayarlarını değiştirmek istediğimiz gibi giriyoruz. Normalde Turkcell için sadece "Name" değerinin internet olması yetiyor. Biz başka bir Name kullanmak istediğimiz için bu değeri örneğin test yapıyoruz ve diğer alanları istersek boş bırakıyoruz.

Ardından da "Save" düğmesine tıklıyoruz.

5) Son olarak yaptığımız bu konfigürasyonun iPhone'a transfer edebileceğimiz bir halini üretmemiz gerekiyor. Bunun için önce sol üst köşedeki "General" sekmesine ardından da ekranın en altındaki "Export Profile" seçeneğine tıklıyoruz.

Eğer bilgisayarımız Windows değil de Mac OS X olsaydı direk "Email Profile" seçeneğini kullanıp yarattığımız konfigürasyonu mail yoluyla iPhone'umuza gönderebiliyorduk. Fakat sorun değil, bunun yerine "Export Profile" ile dosyayı önce bilgisayarımızda herhangi bir klasöre .mobileconfig uzantılı olarak kaydediyoruz. Mesela bizim örneğimizde oluşan dosyanın adı APN Test Setting.mobileconfig

6) Şimdi de bu oluşturduğumuz XML formatındaki bu dosyayı iPhone'unumuza yolluyoruz. Bu işin en basit yöntemi mail atmak. Bir alternatifi de dosyayı internette bir yere koyarak iPhone'un Safarisinden erişilebilir hale getirmek. Biz kendi örneğimizde mail atıyor ve iPhone'umuzun Mail uygulaması ile açıyoruz.



iPhone bu konfigürasyon dosyasını otomatik olarak tanıdığı için üzerine tıkladığımız an karşımıza kurulum ekranı çıkıyor "Install" seçeneğini işaretlediğimiz an kurulum başlıyor. Bu konfigürasyon "Signed" (İmzalı) olmadığı için kurulum sırasında doğal olarak bizden ekstra bir onay istiyor ve "Install Now" seçeneğine tıkladıktan sonra kurulum tamamlanıyor.

7) Artık APN tanımımız test olduğu için EDGE üzerinden internete çıkamıyoruz. Dilediğimiz an bu konfigürasyonu Settings -> General menüsündeki Profil tanımını seçerek kaldırabiliyoruz. (Remove)



iPhone'umuzda aynı anda birden fazla profil yüklenemediği için en son yüklenen bir öncekini eziyor. Ayrıca bir profili kaldırarak, o profilin değişiklik yapmadan önceki değerlerine dönülemiyor. Örneğin; bildiğiniz gibi Turkcell ve Vodafone abonelerinin APN ayarları otomatik ayarlanıyor. Yukarıdaki gibi bir APN profili yükleyip kaldırdığımızda otomatik olarak yüklenmiş ilk değerlere dönüş yapılmış olmuyor. Ben bu yüzden kendime iki tane profil dosyası hazırladım ve mail kutumda ayrı bir klasörde duruyor bu iki dosya. Bir tanesi Turkcell'in Internet'e çıkış APN bilgisini, diğeri de test APN bilgisini içeriyor. İlkinde EDGE çalışıyor, diğerinde çalışmıyor :) Hangisi lazım olursa onu yüklüyorum. Bu yöntem Jailbreak'de gerektirmediği için cihazımın garantisini riske atmıyorum.

Yukarıda bahsi geçen iki konfigürasyon dosyasına da aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz:

APN Test Setting.mobileconfig

APN Turkcell Internet Setting.mobileconfig

iPhone 2.0 için BossPrefs Yayınlandı

Açıkçası 2.0 versiyonuna terfi edince en çok BossPrefs'in eksikliğini çektim. OpenSSH'ı kapatacak bir uygulama olmadığı için SSH servisim sürekli açıktı. (Gerçi Cydia sayesinde "passwd" komutu düzgünce çalıştığı için "root" şifresini değiştirmiştim)

BossPrefs'in geliştiricisi de sırf bu yüzden uygulamanın tüm özelliklerini 2.0'a taşımayı bitirmeden EDGE, Wi-Fi ve SSH gibi çok önemli servisleri içerecek bir sürüm (v2.02a) yayınladı.

BossPrefs 2.0'ı çalıştırdığımızda karşımızı geliştiricisinin bir uyarı yazısı çıkıyor. Uyarıda kabaca "Uygulama 2.0 için henüz tamamen hazır değil, özelleştirilmiş servisler çalışmıyor, birkaç güne uygulama tam anlamıyla bitmiş olacak, vs. vs." yazıyor.

Bizzat Wi-Fi, EDGE ve SSH servislerini test ettim düzgünce çalışıyor. Sadece EDGE servisi açıkken IP göstermiyor ve unlock seçeneği biraz geç geliyor. Fakat uygulamayı kurduktan sonra bir süre kitleniyor cihaz. Ben SSH Client ile bağlanıp SpringBoard uygulamasını tekrar başlattım (kill) ve cihaz düzeldi. Bir de ayrıca cihazı restart ettim kitlenme yapacak mı diye fakat bir sorun yaşamadım.

BossPrefs 2.0'ı Cydia Installer ile kurabilirsiniz.

iPhone Uygulamaları ve EDGE Trafiği

iPhone sahiplerinin en çok şikayet ettikleri konulardan biri de EDGE/GPRS faturalarının yüksek gelmesidir. Bu yazıda EDGE veya GPRS'in neden ADSL veya kablolu internet üzerinden yapılan Wi-Fi bağlantısına göre daha pahalı olduğunu göstermeye ve EDGE bağlantısını verimli kullanmanın yöntemlerinden bahsetmeye çalışacağım. Fakat öncelikle Turkcell'in web sitesinden aldığım GPRS ve EDGE tanımlarına kısaca bir göz atalım:

GPRS teknolojisi ile bağlandığınız süre değil, alıp gönderdiğiniz veri üzerinden ücretlendirilirsiniz. İnternet bağlı olduğunuz ama veri alışverişi yapmadığınız zamanlarda ücretlendirme yapılmaz. Yani, GPRS bağlantısı ile bir internet sayfasını okurken, internete bağlı olduğunuz süre kadar değil, o sayfadan indirdiğiniz veri kadar ücret ödersiniz.

EDGE (Enhanced Datarate for GSM Evolution) teknolojisi yer, telefon ve yoğunluk gibi kriterlere bağlı olarak GPRS’ten 2-3 kat daha yüksek hızda erişim olanağı sağlar. EDGE’i sadece bu teknolojiyi destekleyen telefonlarla ve bu teknolojiyi destekleyen bölgelerde kullanabilirsiniz. EDGE'i destekleyen bölgeler, telefonunuzun Hücre Bilgisi ekranının yanında (E) olarak belirtilir.

Yukarıdaki GPRS tanımında da geçtiği gibi cep telefonundan internet, ADSL'de olduğu gibi sadece alınan veri üzerinden değil hem alınan gem de gönderilen veri üzerinden hesaplanır. İşte bu ufak ayrıntı GPRS/EDGE faturalarının kullanılan uygulamaya veya servise bağlı olarak ADSL'e göre daha pahalıya gelmesine neden olabilir. İşte bu yüzden en çok kullandığımız uygulamaların ne kadar EDGE trafiği yarattığını ölçüp aşağıda paylaştım. Bu veriyi ölçerken de iPhone'daki "Ayarlar -> Kullanım" menüsündeki "EDGE Ağ Bilgisi" ekranını kullandım.

Aşağıdaki ölçümleri yapmadan evvel Wi-Fi servisini kapatıp EDGE servisini açtım. Ayrıca her uygulamanın ölçümünden evvel "İstatistikleri Sıfırla" seçeneğini kullandım. Aylık değerleri hesaplarken de sabit fiyata aylık 100MB.'lık bir tarife kullanıldığını varsaydım.

Eğer bilgisayar terimlerine çok fazla aşina değilseniz aşağıdaki sonuçlara göz atmadan evvel veri büyüklüğünün ölçüsü olarak kullanılan "MegaByte" ve "KiloByte" birimlerine de kısaca değinelim. 1MB yaklaşık 1oooKB'a karşılık gelir ve aşağıdaki ölçümler KB cinsinden yapılmıştır.

(Gönderilen KB+Alınan KB = Toplam KB)

1) Posta Kontrolü (Yeni mesaj yok. 6KB) : Bu ölçümde gelen giden yeni bir mail yok iken sadece posta kontrolünün 2+4=6KB olduğunu gözlemledim. Bu hesaba göre eğer cihazınızı 15 dakikada bir posta kontrolüne ayarladıysanız ve 24 saat EDGE'iniz açıksa, hiç yeni posta almasınız bile bir ayda 100MB'lık limitinizin yaklaşık 17MB.'ını doldurmuş olursunuz.

2) Posta Kontrolü (1 adet mesaj. 40KB.) : Yeni bir posta okumanın yaratacağı trafik ise içindeki yazı ve resimin büyüklüğüne göre değişeceği için genel bir şey söyleyemiyorum. Fakat kendiniz bu ölçümü, EDGE servisini açmadan evvel "İstatistikleri Sıfırla"yıp sonra EDGE'i açıp maillerinizi kontrol ederek yapabilirsiniz. Bana gelen her bir yeni mail ortalama 40 KB'lik bir trafik yaratıyor. Bu da demek oluyor ki aylık 100MB'lık kotamı sırf yeni maillere ayırsam maksimum 2500 yeni mail alabilirim.

3) Safari Kullanımı (1 site ziyareti. 1000KB.) : Bu ölçümde Hürriyet gazetesinin ana sayfasını ve blogumuzun ana sayfasını gözlemledim. Hürriyet 105+894=999KB'lık (1MB.), iPhone Turkey de 102+836= 938KB'lık bir trafik yarattı. Bu hesaba göre 100MB.'lık kotanızı ayda 100 defa Hürriyet'i ziyaret ederek doldurabilirsiniz.

4) RSS Kullanımı (1 RSS feed. 17KB.) : Daha evvel yayınladığımız "iPhone'da RSS Kullanımı" ve "CepRSS.com" başlıklı yazılarımızda RSS'in veri trafiğini ne kadar verimli kullandığından sıkça bahsetmiştik. İşte Hurriyet gazetesinin ana sayfasına ait RSS feed'i ile yaptığım ölçümde 3+14=17KB'lık bir trafik oluştuğunu gözlemledim. Zaten aşağıdaki ekran görüntülerinden bu sonucun normal olduğu kolayca anlaşılıyor.



5) Borsa (Stocks) Kullanımı (3 adet döviz kuru. 5KB) : Borsa uygulaması ile Dolar, Euro ve Sterlin'in kur bilgisine bakmak sadece 2+3=5KB'lık bir veri trafiğine neden oluyor.

6) Hava Durumu Kullanımı (1 adet lokasyon. 4KB.) : Hava Durumu uygulaması ile Istanbul'un o anki hava durumunu kontrol ettiğimde 2+2=4KB'lık veri trafiği oluştuğunu gözlemledim.

7) LocateME Kullanımı (5KB.) : Google'ın baz istasyonu bilgilerini kullanarak yer tahmini yapan servisinin kullanımı 2+3=5KB'lık bir veri transferine neden oluyor. Bu servisi ister LocateME ile ister Harita (Maps) uygulaması içinden kullanın oluşan trafik aynı.

8) Harita (Maps) Kullanımı (1 adet yeni harita 55KB.) : Harita uygulaması bir kere indirdiği bir harita parçasını tekrar indirmediği için sadece yeni bir haritada 5+50=55KB'lık bir veri trafiği yaratıyor.

9) Installer Kullanımı (sadece ilk çalıştırma. 67KB.) : Normalde Installer uygulamasının yaratacağı trafik yükleyeceğiniz uygulamaya göre değişir. Fakat Installer'ı sadece uygulama yüklemek için değil de var olan bir uygulamayı kaldırmak için de çalıştırmış olabilirsiniz. Installer'ı ilk çalıştırdığınızda, kaynak listenizde bulunan sitelere bağlanarak uygulamaların güncel versiyonlarını kontrol eder. Doğal olarak bu da veri trafiğine neden olur. Bu trafiğin miktarı eklediğiniz kaynak ve bu kaynaklardaki uygulama sayısına göre farklılık gösterecektir. Kendi cihazımda yaptığım Installer açılışı ölçümünde 10+57=67KB'lık veri trafiği oluştuğunu gözlemledim. Bu yüzden her zaman yaptığımız gibi tekrar hatırlatıyoruz EDGE servisiniz açıkken Installer kullanmayın.

10) Youtube Kullanımı (5 dakikalık 1 adet video. 3395KB.) : Youtube uygulaması, bir video'yu izlemek istediğinizde önce bağlantınızı kontrol eder, bağlantı EDGE ise o zaman ilgili videonun daha düşük kalitedeki (dolayısıyla daha düşük boyuttaki) versiyonunu getirir. Bağlantınız Wi-Fi ise görüntü kalitesi daha yüksektir. EDGE üzerinden izlediğim 5 dakikalık bir videonun 95+3300=3395KB'lık bir veri trafiğine neden olduğunu gözlemledim. Dolayısıyla 30 adet youtube videosu izleyerek 100MB.'lık kotanızı kısa sürede doldurabilirsiniz.

11) MobileScrobbler Kullanımı (5 dakikalık 1 adet şarkı. 5138KB.) : EDGE ile asla yapılmaması gereken bir şey varsa o da internetten radyo dinlemektir. Yaptığım ölçümlerde sadece 1 adet şarkının yaklaşık 5MB'lık veri trafiğine neden olduğunu gözlemledim. Trafiğin bu kadar yüksek olmasının nedeni de şarkıların yüksek kalitede olması. Eğer aynı Youtube'da olduğu gibi EDGE üzerinden bağlantıda şarkıların kalitesi düşürülse eminim bu trafik çok azalır. Fakat bu sefer de o şarkılar dinlenmez :)

12) iFlickr Kullanımı (1 adet resim. 240KB.) : iFlickr uygulaması ile çektiğim bir resmi flickr.com'daki hesabı yolladığımda 228+12=240KB'lık bir veri trafiği oluştuğunu gözlemledim. Bu da yaklaşık 400 resim ile 100MB.'lık kotanın dolması demek.

13) Wallpaper Kullanımı (1 dakika. 534KB.) : Wallpaper uygulaması, çalıştırdığınız gibi internete bağlanır ve internetten indirdiği duvar kağıtlarını sırasıyla göstermeye başlar, bu yüzden de çok fazla ver trafiğine sebep olur. Yaptığım ölçümlerde 1 dakika açık kalan Wallpaper uygulamasının 17+517=534KB'lık bir veri trafiğine neden olduğunu gözlemledim. Bu da 3 saatte 100MB.'lık kotanın dolması demek. Wallpaper da EDGE ile kesinlikle kullanılmaması gereken uygulamalardan.

Şimdilik ölçüm yapabildiğim uygulamalar bunlar, zaman içerisinde diğer uygulamaları da burada paylaşacağım. Siz de kendi ölçümlerinizi veya düşüncelerinizi yorum yazarak paylaşabilirsiniz. Aşağıda ayrıca 3 GSM operatörünün GPRS/EDGE tarifeleri ile ilgili bulabildiğim linkleri mevcut. Eğer iPhone'da EDGE üzerinden internete çıkacaksanız mutlaka kendinize uygun bir tarife seçin.

Turkcell:
http://www.turkcell.com.tr/bireysel/tarifeler/faturali...
http://www.turkcell.com.tr/bireysel/tarifeler/hazirkart...

Vodafone:
http://www.vodafone.com.tr/Tarifeler/tarifeler...

Avea:
http://www.avea.com.tr/tr/sta/bireysel/servisler/wapinternetgprs...
http://www.avea.com.tr/tr/sta/kurumsal/servisler/veriiletisimi...